Ποιος θα ζήσει και θα εργαστεί στην ΕΕ το 2060;
Τι μπορούμε να γνωρίζουμε σχετικά με τον πληθυσμό και το εργατικό δυναμικό της ΕΕ το 2060;
Ενώ η περιπέτεια είναι γεμάτη με κίνδυνο, οι δημογραφικές τάσεις προσφέρουν μια ματιά στο μέλλον σε μια νέα έκθεση του Κοινού Κέντρου Ερευνών της Επιτροπής.
Σήμερα, το Κοινό Κέντρο Ερευνών και το Διεθνές Ινστιτούτο Ανάλυσης Εφαρμοσμένων Συστημάτων εκπονούν κοινή έκθεση για τα μελλοντικά δημογραφικά στοιχεία της ΕΕ.
Λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως η μετανάστευση, τα επίπεδα εκπαίδευσης και η συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό, η έκθεση προχωρά πέρα από την παραδοσιακή δημογραφική ανάλυση, παρέχοντας μια σειρά σεναρίων που αποκαλύπτουν πώς αυτοί οι παράγοντες μπορούν να διαμορφώσουν τον μελλοντικό πληθυσμό και την αγορά εργασίας της ΕΕ.
Σημαντικά ευρήματα
Χάρη στην πρόοδο της ιατρικής και της ποιότητας ζωής, οι Ευρωπαίοι μπορούν να προσβλέπουν σε μακροπρόθεσμες, υγιέστερες και πιο δραστήριες ζωές. Το μέσο προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση στην ΕΕ είναι σήμερα περίπου 81 έτη – 9 χρόνια περισσότερο από τον παγκόσμιο μέσο όρο, και αναμένεται να αυξηθεί κατά δύο χρόνια κάθε δεκαετία. Η τάση αυτή σημαίνει επίσης ότι έως το 2060, πάνω από το 30% του πληθυσμού της ΕΕ θα είναι άνω των 65 ετών, έναντι 19% σήμερα.
Η ΕΕ θα διαθέτει επίσης ένα ακόμα πιο μορφωμένο εργατικό δυναμικό στο μέλλον, καθώς το 59% του εργατικού δυναμικού θα αποκτήσει μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση σε σύγκριση με το 35% σήμερα.
Αν και είναι καλύτερα εκπαιδευμένο, το μελλοντικό εργατικό δυναμικό της ΕΕ θα είναι μικρότερο. Αυτό σημαίνει ότι οι ευρωπαίοι εργαζόμενοι θα χρειαστεί να υποστηρίξουν στο μέλλον περισσότερα εξαρτώμενα άτομα, θέτοντας υπό πίεση τις κοινωνικές δομές της ΕΕ. Η έκθεση αναλύει πιθανά σενάρια για τη βελτίωση του δείκτη εξάρτησης και, συνεπώς, για τη βιωσιμότητα των κρατών πρόνοιας της ΕΕ.
Η εικόνα που προκύπτει είναι σαφής: η αύξηση της συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό, με άλλα λόγια, η εξασφάλιση μεγαλύτερης απασχόλησης του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, είναι απαραίτητη για την άμβλυνση του φόρτου εξάρτησης. Εάν όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ έφθασαν στα ποσοστά συμμετοχής του εργατικού δυναμικού των πιο υψηλών επιδόσεων, ο λόγος εξάρτησης το 2060 θα μπορούσε να παραμείνει ο ίδιος με τον σημερινό. Η απόκτηση μεγαλύτερου μεριδίου του πληθυσμού στη δουλειά είναι απαραίτητη, διότι ούτε η μετανάστευση ούτε η υψηλότερη γονιμότητα από μόνα τους θα αρκούσαν για την αντιμετώπιση των μελλοντικών προκλήσεων.
Στο βαθμό που η ΕΕ αποτελεί περιοχή προορισμού για τη διεθνή μετανάστευση, η μετανάστευση γίνεται ένας σημαντικός παράγοντας στις δημογραφικές εξελίξεις. Τα επίπεδα μετανάστευσης μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά το συνολικό μέγεθος του πληθυσμού και το μέγεθος του εργατικού δυναμικού. Ταυτόχρονα, δεν μπορεί να επιβραδύνει ουσιαστικά τη γήρανση και μπορεί να βελτιώσει μόνο τον βαθμό εξάρτησης. Παράγοντες που θα επηρεάσουν αυτές τις τάσεις είναι ο όγκος των μεταναστών από τρίτες χώρες, το επίπεδο εκπαίδευσης τους, η ένταξή τους στην αγορά εργασίας και στην κοινωνία γενικότερα.
Η ενδοεπιχειρησιακή κινητικότητα αποτελεί έναν ακόμη βασικό παράγοντα των μελλοντικών δημογραφικών στοιχείων της ΕΕ – ιδίως της κίνησης προς τη Δύση. Ορισμένες ανατολικές και νότιες χώρες της ΕΕ έχουν ήδη σημειώσει έντονες μειώσεις του πληθυσμού. Εάν η τάση συνεχίσει, ορισμένοι θα μπορούσαν να μειώσουν περαιτέρω τον πληθυσμό τους μέχρι το 2060. Η μετανάστευση ατόμων σε ηλικία εργασίας οδηγεί επίσης στην επιτάχυνση της γήρανσης του πληθυσμού και στην απώλεια κυρίως εξειδικευμένων εργαζομένων, αυξάνοντας έτσι την επιβάρυνση των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης.
Τέλος, η έκθεση εξετάζει την παγκόσμια εικόνα και διαπιστώνει ότι η παγκόσμια αύξηση του πληθυσμού θα συνεχιστεί, ιδίως στην Αφρική και την Ασία. Η προώθηση της εκπαίδευσης είναι καθοριστική για την επίτευξη πιο μέτριας ανάπτυξης του πληθυσμού και της ανάπτυξης. Η επίτευξη τέτοιων στόχων εξαρτάται ιδίως από την παροχή πρόσβασης των κοριτσιών στην εκπαίδευση, καθώς η εκπαίδευση και ο οικογενειακός προγραμματισμός αλληλοσυνδέονται. Εάν η επέκταση της παιδείας συνεχίσει όπως έχει τα τελευταία χρόνια, ο παγκόσμιος πληθυσμός θα φτάσει τα 9,6 δισ. Άτομα το 2060.
Αποθαρρυντικές αλλά λύσιμες προκλήσεις
Οι συντάκτες της έκθεσης επισημαίνουν ότι παρόλο που αυτές οι αλλαγές μπορεί να φαίνονται τρομακτικές, δεν δημιουργούν προβλήματα που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν στις κοινωνίες μας.
Η γήρανση του πληθυσμού έρχεται με έναν πιο υγιή, πιο ενεργό πληθυσμό που μπορεί να οδηγήσει σε παραγωγικές, δραστήριες και ευχάριστες ζωές πέρα από την ηλικία των 65 ετών.
Η αύξηση της συμμετοχής του εργατικού δυναμικού συνολικά, και των ατόμων άνω των 65 ετών και των μεταναστών από τρίτες χώρες, μπορεί να σταθεροποιήσει το μέγεθος του εργατικού δυναμικού και να μειώσει το βάρος της εξάρτησης.
Επιπλέον, ένα πιο μορφωμένο εργατικό δυναμικό είναι πιθανότερο να είναι σε θέση να αξιοποιήσει τα οφέλη της αυτοματοποίησης και της τεχνητής νοημοσύνης και να προσαρμοστεί σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο της εργασίας.
Η ενίσχυση των ήδη συνεχιζόμενων προσπαθειών της ΕΕ για την προώθηση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής μεταξύ των χωρών της ΕΕ μπορεί να επιβραδύνει τη μετανάστευση από και να διευκολύνει την επιστροφή των μεταναστών προς τις χώρες της Ανατολικής και της Νότιας ΕΕ.
Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να σημειωθεί ότι οι πρόσφατες προσπάθειες της ΕΕ για την τόνωση της καινοτομίας, των επενδύσεων και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων αποδίδουν, με άμεσες επιπτώσεις στα επίπεδα απασχόλησης και στα ποσοστά δραστηριότητας
Πηγή: ec.europa.eu
Σχετικά Αρχεία:
